صورت فلکی چیست ؟ | تعریف و آشنایی با انواع صور فلکی | هر آنچه درباره صورت های فلکی باید بدانید

صورت فلکی چیست؟

صورت های فلکی (constellations) گروهی از ستارگان هستند که الگویی قابل شناسایی در پهنه آسمان را تشکیل می دهند. این الگوها کاملا فرضی و نسبی و بر اساس دید ما نام گذاری شده است.

چگونگی قرار گرفتن آنها اکثرا به یک جسم یا حیوان شباهت دارد و نام آن جسم یا جانور را روی آن دسته گذاشته اند. مانند مثلث، گاو، شکارچی، شیر، عقرب و… . این مفهوم عامیانه صورت فلکی است.

در ستاره‌شناسی نوین، لغت صورت فلکی به بخشی از آسمان اطلاق می‌شود که در مرحله‌ی اول اشکالی را تداعی می‌کند که هزارها سال پیش برای اولین بار مورد توجه انسان‌ها قرار گرفته است. این مناطق بر روی کره‌، مانند استان‌ها یا کشورهای مختلف بر روی نقشه‌های زمینی هستند. در حال حاضر هر نقطه‌ای از آسمان بالای سر ما، حتماً متعلق به یک صورت فلکی است.

شناخت صـورت های فلکی باعث می‌شود که ما به راحتی بتوانیم آسمان را بشناسیم. و حرکت اجرام منظومه شمسی را در بین ستارگان راحت‌تر بررسی کنیم.

تا قبل از ۱۹۳۰ هیچ مرز مشخص شده ای برای انتخاب اسامی وجود نداشت. بنابراین برای ایجاد یگانگی، ستاره‌ شناسان تصمیم گرفتند که نام ‌هایی به زبان لاتین و با مرزی مشخص برای همه صورت‌ های فلکی انتخاب کنند. این ها همان اسم ‌هایی است که امروزه در سطح جهانی پذیرفته شده است.

برخی از صـورت های فلکی به دلیل بزرگی، اهمیت ستاره های داخل محدوده شان، راحتی در شناسایی و .. مشهورتر هستند.

به طور مثال دب اکبر یا خرس بزرگ با داشتن هفت ستاره پرنور از مشهورترین صور فلکی ست که برای سالیان سال دریانوردان جهت یابی خود را بر اساس آن انجام می داده اند.

این تقسیم بندی ها علاوه بر این که ما را با آسمان آشنا می سازد به ما در یافتن مکان اجرام سماوی نیز کمک می کند. مثلا وقتی گفته می شود ماه در صـورت فلکی قوس است همه می دانند کجا را باید نگاه کنند. در واقع می توان گفت یکی از کاربردهای صور فلکی برای آدرس دهی در آسمان است.

صورت های فلکی دایره البروج

از نظر نجومی، 13 صـورت فلکی زودیاک وجود دارد. صورت‌های فلکی: حَمَل (بره)، ثور (گاو)، جوزا (دو پیکر)، سرطان (خرچنگ)، اسد (شیر)، دوشیزه (سنبله)، میزان (ترازو)، عقرب (کژدم)، قوس (کماندار)، جَدّی(بزغاله)، دلو(ریزنده آب)، حوت (ماهی) و حوّا (مار افسای-حامل مار) است.

زودیاک مجموعه‌ای از صورت‌های فلکی است که در امتداد مسیر سالانه خورشید در آن سوی آسمان قرار گرفته و به آن دایره‌البروج گفته می‌شود. در طول سال، به نظر می‌رسد خورشید از تمام صورت‌های فلکی زودیاک عبور می‌کند.

چرا ستاره شناسان فقط 12 صورت فلکی را ذکر می‌کنند؟

زودیاک توسط بابلی‌ها ابداع شد و آن‌ها می‌خواستند صورت فلکی‌های زودیاک با تعداد ماه‌های تقویم مطابقت داشته باشد؛ به همین دلیل، آن‌ها به‌راحتی سیزدهمین صورت فلکی، یعنی حوّا را حذف کردند، اگرچه در مسیر دایره‌البروج نیز قرار دارد.

صورت فلکی جمینی، جوزا یا دوپیکر

صورت فلکی لیرا، شلیاق، چنگ رومی

صورت فلکی پایسیز (اسفند)، حوت، ماهی

صورت فلکی اوریون، جبار، شکارچی

صورت فلکی لئو (مرداد) ، اسد، شیر

لئو کلمه ای لاتین به معنای شیر است. از لئو به عنوان یک شیر قدرتمند در تمامی فرهنگ های اساطیری یاد می شود. در افسانه های یونان، لئو شیری غول پیکر است که توسط هرکولس کشته می شود.

نقل است که لئو بوسیله سلاح های معمول از پای درنمی آمده است، موهای تنش به مانند زره و پنجه هایش تیزتر از شمشیر بوده است. در نهایت هرکول ناچار می شود لئو را خفه کند. هرکول یک انگشت خود را در این جریان از دست می دهد. لئو در فرهنگ ایرانیان، نماد متولدین ماه مرداد است.

صورت فلکی سیگنوس، صلیب شمالی

صورت فلکی تارس (اردیبهشت)، ثور، گاو

تارس  کلمه ای لاتین به معنای گاو است. تورس صورت فلکی مهم و بزرگی در فصل زمستان است. راجع به تورس به عنوان یکی از قدیمی ترین صورفلکی شناسایی شده، افسانه هایی نقل شده است که به عصر برنز باز می گردد. تارس در چندین اسطوره یونانی نقشی ایفا کرده است. در یکی از آنها زئوس به منظور فرار خود را به شکل یک گاو در می آورد. در فرهنگ ایرانیان، تارس نماد متولدین اردیبهشت است.
صورت فلکی تورس را به نسبتی آسان می توان در آسمان پیدا کرد. ستاره دبران، درخشان ترین ستاره تورس است.

صورت فلکی آکواریوس (بهمن) ، دلو یا آبریز

آکواریوس کلمه ای لاتین به معنای حمل کننده آب/نگه دارنده جام است. آکواریوس نشان ماه متولدین بهمن در طالع بینی است. و یکی از بزرگترین، شناخته شده ترین و قدیمی ترین صورت های فلکی نام گذاری شده می باشد.
در اسطوره شناسی یونان، اکواریوس نماینده جوانی بسیار جذاب به نام گانیمد است. زئوس خدای خدایان متوجه جذابیت های ظاهری گانیمد شده و او را به کوه المپوس دعوت می کند، تا نگه دارنده جام خدایان باشد. به خاطر خدمت این جوان به خدایان، گانیمد جوانی جاودانه به دست می آورد و نقطه ای در آسمان شب به منظور تکریم و قدردانی به نامش زده می شود.
صورت فلکی آکواریوس با وجود جایگاه برجسته و اندازه بزرگ خود، دارای ویژگی های چندان بارزی نبوده و ستاره درخشانی درون خود ندارد. تصویری که میبینید، شکل کامل این صورت فلکی نیست. تصویری است که به احتمال زیاد از آکواریوس از آسمان شب می توانید ببینید. همین تصویر نیمه کاره به احتمال زیاد بدلیل آلودگی های نوری در شهر قابل رصد نمیباشد.

صورت فلکی اورسا میجر، دب اکبر، خرس بزرگ

دب اکبر معروف ترین الگوی ستاره ای در تمام دنیاست. که مسلماً شما هم با آن آشنایی هرچند مختصری دارید. یکی از دلایل شهرت دب اکبر این موضوع است که همواره در نیم کره شمالی قابل رصدکردن است. و از گذشته های دور در مسیریابی و حتی پیداکردن قبله کاربرد دارد. دب اکبر اهمیت زیادی در اساطیر فرهنگ های مختلف دارد.

در اساطیر یونان، زئوس دلباخته زنی به نام کالیستو می شود. همسر زئوس از این بابت خشمگین شده و از روی حسادت کالیستو را به خرسی تبدیل می کند. کالیستو وقتی تبدیل به خرس می شود از پسرش آرکاس درخواست می کند تا او را خلاص کند. اما زئوس اجازه نمی دهد. در عوض تصمیم می گیرد تا کالیستو و پسرش آرکاس را برای همیشه به آسمان ببرد. طبق این اسطوره شخص کالیستو (دب اکبر) و پسرش آرکاس(دب اصغر) را تشکیل می دهند.

هفت ستاره دب اکبر تقریبا همیشه قابل دیدن هستند. تفاوت دب اکبر با سایر صور فلکی این است که به تنها چندین ستاره با افسانه هایی منقول ختم نمی شود. بخشی از دب اکبر، همیشه شما را به ستاره شمالی هدایت می کند. که قرن ها هدایتگر مسیریابان بوده است.

صورت فلکی اورسا ماینر، دب اصغر، خرس کوچک

دب اصغر شهرت خود را مدیون ستاره قطبی است که در محدوده این صورت فلکی قرار دارد. برخی تصور می کنند که ستاره شمال مستقیما بالای سرشان قرار دارد، ولی این نکته تنها در قطب شمال صادق است. ستاره شمال برای اکثر ساکنین نیم کره شمالی، ستاره ای است که باید در دل آسمان آن را جستجو کرد.